Zrzeszenie powoływane przez grupę osób powszechnie nazywane jest stowarzyszeniem. Aby mogło ono legalnie funkcjonować, a tym samym spełniać swoje podstawowe cele konieczne jest spełnienia kilku warunków. Poniższy artykuł porusza tę tematykę i odpowiada przede wszystkim na pytanie: czy stowarzyszenie ma osobowość prawną? 

Czym jest stowarzyszenie i kiedy się je zakłada?

Stowarzyszenie jest zrzeszeniem regulowanym przez ustawę z dnia 7 kwietnia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach, z późniejszymi zmianami. To właśnie ten akt prawny zawiera legalną definicję pojęcia stowarzyszenia i określa, iż jest to

• dobrowolne,
• samorządne,
• trwałe
• zrzeszenie w celach niezarobkowych.

Skupia ono osoby, które mają wspólne cele i razem chcą je zrealizować. Przepisy prawa jasno wskazują, że każdy ma możliwość założenia stowarzyszenia i to jej członkowie określają na jakich zasadach będzie ono funkcjonowało. A zatem określają samodzielnie m.in. regulamin stowarzyszenia, czy jej statut.

Każdy ma możliwość założenia stowarzyszenia, kto jest obywatelem polskim (ma obywatelstwo polskie), posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a jednocześnie nie jest pozbawiony praw publicznych. Wyjątek stanowią gminy.

Koniecznie jest również podkreślenie, iż mimo, że stowarzyszenie zakładane jest w celach niezarobkowych, nie oznacza to tym samym, że nie może ono prowadzić działalności, która będzie przynosić określone zyski. W tym przypadku odnosi się to do sytuacji, kiedy to członkowie stowarzyszenia nie mogą między sobą dzielić uzyskanego dochodu, ale muszą go przeznaczyć na realizację założonych celów.

Osobowość prawna stowarzyszenia

Osobowość prawna stowarzyszenia zależy od rodzaju stowarzyszenia. Stworzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej (art. 42 ustawy prawo o stowarzyszeniach), ale za to stowarzyszenie rejestrowe już ta (art. 17 ustawy prawo o stowarzyszeniach).

Aspekty funkcjonowania stowarzyszenia

Wyróżnia się dwa rodzaje stowarzyszenia:

1. Stowarzyszenie zwykłe. Zostaje utworzone przez minimum 3 osoby, nie podlega wpisowi do KRS, ale właściwy ze względu na siedzibę organ musi zostać poinformowany o jego powstaniu. Zasady funkcjonowania określone zostają w regulaminie;
2. stowarzyszenie rejestrowe. Może go utworzyć co najmniej 15 osób i podlega wpisowi do KRS. Nazwa, cel, itp. stowarzyszenia zostaje uregulowana w jego statucie.

Stowarzyszenie rejestrowe, po wpisaniu do KRS uzyskuje osobowość prawną. A zatem nabywa wszystkie przywileje z tym związane. Ponadto wówczas musi zostać ściśle określony i spisany statut, który zgodnie z art. 10 ustawy prawo o stowarzyszeniach powinien on zawierać:

• nazwę stowarzyszenia;
• teren działania i siedzibę;
• cele i sposoby ich realizacji;
• sposoby nabywania i utraty członkostwa, a jednocześnie prawa i obowiązki członków;
• władze stowarzyszenia – zarząd, m.in. jak jest wybierany;
• sposób reprezentowania stowarzyszenia;
• sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich;
• zasady dokonywania zmian statutu;
• z jakich przyczyn stowarzyszenie może zostać rozwiązane.

Funkcjonowanie stowarzyszenie rejestrowanego opiera się na działalności następujących organów:

1. Zarząd. Jego głównym zadaniem jest reprezentowanie stowarzyszenia;
2. Walne zebranie, lub zebranie delegatów. Stanowi najważniejszy organ stowarzyszenia, w skład którego wchodzą wszyscy jego członkowie. Aby podjąć jakąkolwiek decyzję konieczne jest uzyskanie większości głosów tego organu;
3. Organ kontroli (rada rewizyjna). Organ ten zamiennie nazywany jest również komisją nadzorczą. To właśnie on stoi na straży przestrzegania zasad panujących wewnątrz stowarzyszenia.

Ponadto warto zauważyć, że również członkowie są klasyfikowani. Tak więc można wskazać na:

• członków zwykłych – posiadają szereg praw i obowiązków, wśród nich można wymienić np. prawo do posiadania legitymacji stowarzyszenia, czynne i bierne prawo wyborcze do władz stowarzyszenia, aktywne uczestniczenie w pracach stowarzyszenia, przestrzeganie statutu, czy regularne opłacanie składek;
• członków wspierających – jak sama nazwa wskazuje, są to członkowie, które w różny sposób wspierają działalność stowarzyszenia i realizowania jego założonych celów. Mogą nimi być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne (np. firmy). Mogą oni brać udział w obradach, ale mają jedynie głos doradczy – oni nie decydują w sprawach stowarzyszenia.
• członków honorowych – następuje na wniosek zarządu, w drodze uchwały walnego zebrania członków;
• członków założycieli. 

Stowarzyszenie jest zrzeszeniem, które powstaje, aby realizować wspólne cele kilku lub kilkunastu osób. Każda osoba wchodząca w jego skład jako członek, zobowiązana jest do przestrzegania przepisów, które uregulowane zostały w statucie lub regulaminie. Najprostszą jego formą jest stowarzyszenie zwykłe, jednak należy pamiętać, iż nie posiada ono osobowości prawnej. Wszystko więc zależy od liczby osób chętnych do założenia takiej organizacji oraz ustalonych celów, jakie ma zamiar realizować.